inquiry
peji_musoro_Bg

Election Technology inoshandiswa muNigeria

Election Technology inoshandiswa muNigeria

Nigeria Election

Tekinoroji dzedhijitari dzekuvandudza kuvimbika kwezvabuda musarudzo dzave kushandiswa zvakanyanya pasi rose mumakore makumi maviri apfuura.Munyika dzemuAfrica, dzinenge sarudzo dzese dzichangobva kuitika dzakashandisa mhando dzakasiyana dzehunyanzvi hwedhijitari.

Izvi zvinosanganisira biometric voter registration, smart card readers, makadhi evavhoti, optical scan, direct electronic recording, uye electronic result tabulation.Chikonzero chikuru chekuashandisa kuve nekubiridzira kwesarudzo.Zvinokurudzirawo kuvimbika kwesarudzo.

Nigeria yakatanga kushandisa tekinoroji yedhijitari muhurongwa hwesarudzo muna 2011. Komisheni Yakazvimirira Yesarudzo Yenyika yakaunza hurongwa hwekuziva mafingamire ezvigunwe kumisa vavhoti kunyoresa kanopfuura kamwe chete.

Takaona kuti kunyangwe hunyanzvi hwedhijitari hwakavandudza sarudzo muNigeria nekuda kwekuderedza kubirirwa kwesarudzo nekukanganisa, pachine zvimwe zvinokanganisa kushanda kwadzo.

Inogona kupedzwa sezvinotevera: matambudziko haasi nyaya dzekushanda dzine chekuita nemichina isingashande.Asi, dzinoratidza matambudziko mukutarisira sarudzo.

 

Kunetseka kwekare kunopfuurira

Nepo digitization iine tarisiro huru, vamwe vatambi vezvematongerwo enyika vanoramba vasina chokwadi.Muna Chikunguru 2021 Seneti yakaramba gadziriro iri muSarudzo Act yekuunzwa kwekuvhota kwemagetsi uye kutumira kwemagetsi kwemhedzisiro.

Mabhindauko aya angave nhanho inodarika kadhi remuvhoti nekuverenga kadhi rakangwara.Ose ari maviri ane chinangwa chekudzikisa zvikanganiso mukukurumidza mhedzisiro tabulation.

Seneti yakati kuvhota kwemagetsi kungangokanganisa kuvimbika kwesarudzo, sezvakaita kusashanda zvakanaka kwevamwe vanoverenga makadhi panguva yesarudzo dza2015 na2019.

Kurambwa uku kwakanangana nezvakataurwa neNational Communication Commission zvekuti hafu chete yezvikamu zvekuvhotera ndiyo inogona kutumira zvakabuda musarudzo.

Hurumende yemubatanidzwa yakataurawo kuti kufambiswa kwemadhijitari kwemasarudzo esarudzo hakwaigona kutariswa musarudzo dzemuna 2023 nekuti mazana mana nemakumi manomwe nenhatu kubva mumakumi manomwe nenomwe ehurumende dzematunhu akange asina internet.

Dare reSeneti rakazodzima mutongo waro mushure mekunyunyuta kweveruzhinji.

 

Sunda kuti digitization

Asi komisheni inoona nezvesarudzo yakaramba ichidaidzira kuti digitisation iitwe.Uye masangano emasangano akazvimirira aratidza rutsigiro nekuda kwetarisiro yekudzikisa hutsotsi hwesarudzo nekuvandudza kujeka.Vakurudzirawo kuvhota nemagetsi uye kufambiswa kwezvakabuda musarudzo.

Saizvozvo, iyo Nigeria Civil Society Situation Kamuri, amburera yeanopfuura 70 masangano emagariro, akatsigira kushandiswa kwehunyanzvi hwedhijitari.

 

Kubudirira uye miganhu

Ndakaona kuburikidza nekutsvagisa kwangu kuti kushandisa tekinoroji yedhijitari kusvika pamwero wakati kwawedzera kunaka kwesarudzo muNigeria.Kuvandudzika kana kuchienzaniswa nesarudzo dzakapfuura dzine hutsotsi nekunyengera.

Nekudaro, pane zvimwe zvinokanganisa nekuda kwekutadza tekinoroji uye zvimiro uye systemic matambudziko.Imwe yenyaya dziri mugwara inyaya yekuti komisheni inoona nezvesarudzo haina kuzvitonga munyaya dzemari.Zvimwe ndezvekushaya hutongi hwejekerere uye kuzvidavirira uye kusachengeteka kwakakwana munguva yesarudzo.Izvi zvakakatyamadza kuvimbika kwesarudzo uye zvakasimudza kushushikana nezve kuvimbika kwehunyanzvi hwedhijitari.

Izvi hazvishamisi.Humbowo kubva kuzvidzidzo zvakaratidza kuti mhedzisiro yedhijitari tekinoroji musarudzo dzakasanganiswa.

Semuenzaniso, panguva yesarudzo dzemuna 2019 muNigeria, pakaitika nyaya dzevaverengi vemakadhi akangwara vakatadza kushanda mune dzimwe nzvimbo dzekuvhotera.Izvi zvakanonotsa kupihwa mvumo nevavhoti munzvimbo dzakawanda dzekuvhotera.

Kupfuurirazve, pakanga pasina yunifomu yenjodzi hurongwa munyika.Vakuru vesarudzo vakabvumira kuvhota kwemaoko mune mamwe mapoka ekuvhotera.Mune zvimwe zviitiko, vakabvumira kushandiswa kwe "mafomu ezviitiko", fomu yakazadzwa nevakuru vesarudzo vakamirira muvhoti vasati vabvumirwa kuvhota.Izvi zvakaitika apo vaverengi vemakadhi akangwara vakatadza kuratidza kadhi remuvhoti.Nguva yakawanda yakapedzwa mukuita izvi, zvichikonzera kuwedzera kwenguva yekuvhota.Zvizhinji zvekunetsana uku kwakaitika, kunyanya mukati mesarudzo dzemutungamiri wenyika nedzenyika dzaKurume 2015.

Kunyangwe zvipingamupinyi izvi, ndakaona kuti kushandiswa kwehunyanzvi hwedhijitari kubvira 2015 kwakagadzirisa zvine mwero mhando yesarudzo muNigeria.Zvakaderedza nyaya dzekunyoreswa kaviri, kubiridzirwa kwesarudzo uye mhirizhonga uye zvadzoreredza chivimbo muhurongwa hwesarudzo.

Nzira yekuenda mberi

Nyaya dzeSystem uye dzemasangano dzinoramba dziripo, kuzvitonga kwekomisheni yesarudzo, kusakwana kwehunyanzvi hwekugadzira tekinoroji uye kuchengetedzeka zvinonetsa muNigeria.Ndizvo zvakaitawo kuvimba uye kuvimba mune tekinoroji yedhijitari pakati pevezvematongerwo enyika nevavhoti.

Izvi zvinofanirwa kugadziriswa nehurumende iri kuita mamwe mabhindauko eboka rinoona nezvesarudzo uye kuvandudzwa kwezvivakwa zvehunyanzvi.Zvakare, National Assembly inofanira kuongorora mutemo weElectoral Act, kunyanya nyaya yekuchengetedzwa kwayo.Ini ndinofunga kana chengetedzo ichiwedzerwa panguva yesarudzo, digitization inoenderera zvirinani.

Saizvozvo, kuedza kwakabatana kunofanirwa kubhadharwa kune njodzi yekutadza kwehunyanzvi hwedhijitari.Uye vashandi vesarudzo vanofanirwa kuwana dzidziso yakakwana pamusoro pemashandisirwo ehunyanzvi.

Kune zvinonetsa zvataurwa pamusoro apa, mhinduro yazvino yeIntegelec yekubatanidza kuvhota kwemagetsi kwakavakirwa pachishandiswa chekumaka vhoti padanho repamusoro uye yepakati yekuverengera nzvimbo panzvimbo yekuverengera yeCentral uko zvivakwa zvingave zvirinani ingave mhinduro.

Uye kubatsira nyore kutumira & kushanda-hushamwari zviitiko, zvinogona kunyatso vandudza sarudzo dzazvino muNigeria.Kuti uwane rumwe ruzivo ndapota tarisa chinongedzo pazasi kuti udzidze kuti chigadzirwa chedu chinoshanda sei:Electronic Voting process neBMD


Nguva yekutumira: 05-05-22